Dr Wojciech Paczos był gościem Łukasza Komudy i Kamila Fejfera w programie Ekonomia i cała reszta. W programie dr Paczos pomógł wyjaśnić między innymi jak działa system bankowy i skąd biorą się pieniądze. Zachęcamy do obejrzenia programu i zapoznania się kilkoma najważniejszymi myślami z jakimi można spotkać się w odcinku.
Skąd biorą się pieniądze?
Aby odpowiedzieć na to pytanie zastosujemy pewne uproszczenia.
W systemie bakowym bank komercyjne przyjmują pieniądze od klienta, który wpłaca je na konto bądź lokatę. Tak powstają depozyty. Banki mogą dalej wykorzystać te pieniądze aby za ich pomocą udzielać kredytów. Wcześniej jednak, muszą wpłacić rezerwę obowiązkową na dedykowane konto do banku centralnego. (Dlatego właśnie bank centralny jest określany „bankiem banków”)
Udzielając kredytu konsumentowi banki sprawiają, że on wydaje pieniądze na zakup dóbr i towarów. Sprzedający otrzymując zapłatę, ponownie wpłacają pieniądze na konto do banku, dzięki czemu pieniądze ponownie wracają do obiegu. Jednak, każdy taki kredyt pomniejszony, jest właśnie o rezerwę obowiązkową, która wynosi obecnie 3.5%. Dzięki temu pieniądz nie może się mnożyć w nieskończoność i jesteśmy wstanie policzyć ile pieniądza system bankowy jest w stanie wykreować z „pierwotnego pieniądza”.
Niezwykle ważnym zapamiętania jest to, że „pieniądz” powstaje właśnie w bankach komercyjnych a popularne określenia, że „pieniądze są drukowane” lub powstają za pomocą „drukowania” są nieprawdziwe. Pieniądze, którymi się posługujemy powstają za to w procesie kreacji pieniądza przez banki komercyjnie za pomocą kredytu. W obiegu pieniędzy, gotówkę stanowi zaledwie około 17%, resztę stanowią depozyty bankowe w najróżniejszych formach, np. karty kredytowe, czeki czy obligacje skarbowe. Natomiast w Wielkiej Brytanii gotówka to już tylko około 5% pieniędzy w obiegu.
Co jest głównym celem banku centralnego?
Najważniejszym zadaniem banku centralnego jest utrzymywanie niskiej inflacji. Bank centralny powinien, reagować na przekroczenie celu inflacyjnego. (2.5% w Polsce). Swoimi działaniami wpływa on na popyt na pieniądz a nie na podaż pieniądza,. Jest tak dlatego, że podaż pieniądza tworzy się w systemie banków komercyjnych. To Banki komercyjne aktywnie podejmują decyzję o udzielaniu kredytu, wpływając tym samym na podaż pieniądza. Natomiast konsumenci, tworzą popyt na pieniądz poprzez wpłacanie depozytów oraz branie kredytów. Bank centralny wpływa na nasze decyzje dotyczące tych dwóch działań, wykorzystując swoje narzędzia.
A Jakie narzędzia stosuje bank centralny?
Bank centralny ma dwa narzędzia, którymi może się posługiwać. Są to czynniki psychologiczne (miękkie narzędzia) oraz stopy procentowe (twarde narzędzia.) Bank centralny stosując odpowiednią komunikację może wpływać na przyszłe działania gospodarcze obywateli i tym samym wpływać na popyt. Jest to wykorzystanie tak zwanych „oczekiwań inflacyjnych” . Badania udowadniają, że oczekiwania inflacyjne są niezwykle ważne, ponieważ gdy oczekiwany jest wzrost inflacji, to mimo zwiększania stóp procentowych niezwykle trudno jest potem zatrzymać rosnącą inflację. Stopy procentowe, to po prostu cena pieniądza, która wykorzystywana jest w wymianie pomiędzy bankiem centralnym a bankami komercyjnymi. Bank Centralny zmieniając ich poziom, pośrednio wpływa na zdolności banków komercyjnych do prowadzenia akcji kredytowej. Ich zastosowanie, może wpływać PKB, dlatego są narzędziem twardo ingerującym w gospodarkę a głównym sposobem zwalczania inflacji powinna być skuteczna komunikacja.
